Những điều bạn cần biết về bệnh sốt xuất huyết

Bác Sĩ Mattias Larsson*

Cách đây vài tuần, một đôi vợ chồng có hai con đến phòng khám với triệu chứng sốt bất ngờ. Người mẹ bị sốt trước, sau đó con và và người chồng cũng bị sốt sau đó. Điều gì đã khiến cả gia đình đều bị sốt cùng một lúc?

Sốt thường phát triển khi cơ thể phát hiện sự hiện diện của các vi sinh vật có hại như vi khuẩn hoặc virus. Mục đích là để ức chế sự nhân lên và phát triển của chúng, vì nhiều vi sinh vật phát triển mạnh trong phạm vi nhiệt độ hẹp. Nhiệt độ cơ thể cao hơn cũng làm tăng tốc độ trao đổi chất của cơ thể và kích thích hệ thống miễn dịch, kích hoạt và tăng cường sản xuất bạch cầu và kháng thể.

Vì vậy, rất có thể một loại vi sinh vật đã lây truyền trong gia đình. Hiện tượng này là gì? Dịch tễ học – đánh giá mối liên hệ giữa triệu chứng bệnh và yếu tố môi trường – có thể trả lời điều đó. Đây là công việc “thám tử” của các bác sĩ.

Nguyên nhân gây sốt phổ biến nhất – nhiễm trùng đường hô hấp – lây truyền qua các giọt nhỏ hoặc mầm bệnh trong không khí – khi chúng ta hắt hơi và ho, chúng ta sẽ lây lan vi rút hoặc vi khuẩn. Các thành viên trong gia đình đều thở gấp, nhưng có kết quả xét nghiệm âm tính với Cúm A&B và COVID. Nghe phổi bằng ống nghe không cho thấy các kết quả của viêm phế quản hoặc viêm phổi.

Một con đường lây lan bệnh khác là lây truyền qua đường phân-miệng, ví dụ như qua thực phẩm bị ô nhiễm. Điều này có thể dễ dàng lây lan trong một gia đình. Các thành viên cũng gặp phải tình trạng đau bụng và nôn mửa. Virus gây sốt, nôn mửa và tiêu chảy trong khi vi khuẩn chủ yếu gây sốt, đau bụng, tiêu chảy và có thể có máu trong phân.

Ngoài ra còn có các bệnh lây truyền qua vectơ - từ một sinh vật khác - ví dụ, côn trùng truyền bệnh cho người, có thể nhắc đến loài muỗi, rất khó ưa, cư trú trong nhiều gia đình. Muỗi tuy nhỏ bé nhưng lại là loài động vật nguy hiểm nhất trên thế giới gây ra bệnh tật và tử vong trên toàn cầu - nhiều hơn cả những loài vật hung hăng như: cá mập và hổ.

Nhiều bệnh sử dụng muỗi làm vật mang mầm bệnh: sốt rét, zika, chikungunya và sốt vàng da gây ra từ 4 đến 500.000 ca tử vong mỗi năm. Còn ở Hà Nội, bệnh phổ biến hơn cả do muỗi gây ra là bệnh sốt xuất huyết. Các thành viên trong gia đình này đã có kết quả dương tính với bệnh sốt xuất huyết

Về mặt lâm sàng, các trường hợp sốt xuất huyết có mức độ nghiêm trọng khác nhau từ nhẹ đến tử vong. Gia đình họ cũng dần dần phát triển nhiều triệu chứng hơn, bao gồm đau đầu dữ dội, đau cơ và khớp, buồn nôn, phát ban, chảy máu nướu răng và chảy máu cam. Khi tình trạng bệnh nặng, sốt xuất huyết hoặc hội chứng sốc sốt xuất huyết có thể phát triển, thường là khi cơn sốt đã giảm.

Đối với gia đình này, một trong hai đứa trẻ được nhập viện do giảm tiểu cầu, chảy máu mũi và nướu, cũng như mệt mỏi. Qua ngày hôm sau, đứa trẻ kia cũng có trải nghiệm tương tự. Không có phương pháp điều trị kháng vi-rút cụ thể nào cho bệnh sốt xuất huyết. Điều quan trọng là phải theo dõi công thức máu toàn phần hàng ngày vì tiểu cầu có xu hướng giảm. Gia đình được chỉ định sử dụng thuốc giảm sốt và giảm đau nhức cơ thể. Giai đoạn quan trọng nhất là khi cơn sốt giảm và khi đó hội chứng sốc sốt xuất huyết có thể phát triển nhanh chóng. Khi số lượng tiểu cầu giảm, trẻ xuất hiện những đốm chảy máu nhỏ trên da gọi là đốm xuất huyết, cũng như nổi mẩn ngứa khắp cơ thể. Họ được bù dịch qua đường tĩnh mạch cho đến khi họ có thể tự uống đủ nước. Bằng cách theo dõi tiến trình và thấy rằng họ đã được bổ sung đủ nước cho cơ thể, và các triệu chứng nghiêm trọng nhất đã được hạn chế..

Trong khi sốt xuất huyết có thể diễn biến thành bệnh nặng, bao gồm sốt xuất huyết và hội chứng sốc sốt xuất huyết, Việt Nam đã thành công trong việc kiểm soát tỷ lệ tử vong do sốt xuất huyết. Kể từ năm 2005, tỷ lệ tử vong ở mức dưới 1/1000 trường hợp.

Dengvaxia của Sanofi Pasteur là vắc-xin sốt xuất huyết đầu tiên có sẵn chống lại cả bốn chủng vi-rút sốt xuất huyết. Nó chỉ có thể được sử dụng nếu chúng ta đã xác định được nhiễm trùng sốt xuất huyết trước đó, vì nhiễm trùng lần thứ hai có thể nặng hơn và được chấp thuận cho sử dụng thuốc từ 6 tuổi ở một số quốc gia có dịch sốt xuất huyết, tuy nhiên loại vac-xin này vẫn chưa có ở Việt Nam.

Các thành viên trong gia đình mắc bệnh sốt xuất huyết có đủ điều kiện để được tiêm chủng vắc-xin (khi được phê duyệt tại Việt Nam), việc này sẽ để có thể bảo vệ họ khỏi nguy cơ nhiễm bệnh lần thứ hai nghiêm trọng hơn.

Phòng khám Y khoa Gia đình

Để biết thêm thông tin chi tiết, đặt lịch khám..., vui lòng liên hệ FMP theo các kênh dưới:

☎️ 024 3843 0748- 117/119 (24/7)

✉️hanoi@vietnammedicalpractice.com

🏥298 i Kim Mã, Ba Đình, Hanoi

#FMP #YourHealthOurCare #sotxuathuyet