Tác hại thầm lặng của ô nhiễm không khí lên sức khỏe trẻ em và cách phòng tránh

Ngày nay, chúng ta đều đã nghe nhiều về tác động của ô nhiễm không khí lên sức khỏe, và đặc biệt tại các thành phố lớn như Hà Nội, nơi mà chất lượng không khí có thể trở nên vô cùng nguy hiểm vào những ngày mức độ bụi mịn tăng cao và được liệt kê vào những thành phố ô nhiễm nhất thế giới. Nhưng có bao giờ bạn tự hỏi rằng, ô nhiễm không khí ảnh hưởng đặc biệt như thế nào đến con em của chúng ta – những cơ thể nhỏ bé và nhạy cảm trước các tác động từ môi trường?

Vì sao trẻ em dễ bị ảnh hưởng bởi ô nhiễm không khí hơn người lớn?

Trẻ em không phải là những “người lớn thu nhỏ”. Cơ thể của các bé phát triển khác biệt, và điều này khiến chúng dễ bị tổn thương hơn trước các yếu tố như khói bụi, hóa chất, và khí độc trong không khí. Có ba yếu tố chính khiến trẻ em trở thành đối tượng dễ bị tác động nhất bởi ô nhiễm không khí:

Nhịp thở nhanh hơn người lớn: Trẻ em có xu hướng hít thở nhanh hơn người lớn, vì vậy các bé dễ hít vào nhiều không khí hơn tính theo đơn vị trọng lượng cơ thể. Điều này đồng nghĩa với việc các bé tiếp nhận nhiều chất ô nhiễm hơn khi hít thở không khí, đặc biệt là khi chơi đùa ngoài trời.
Phổi và hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện: Phổi của trẻ nhỏ chưa hoàn thành quá trình phát triển cho đến khi bé khoảng 6 tuổi. Nếu sống ở những nơi có mức độ ô nhiễm cao, phổi của các bé dễ bị suy yếu và dễ mắc các bệnh về hô hấp trong tương lai.
Vị trí hít thở gần mặt đất: Trẻ em thường tiếp xúc với mặt đất nhiều hơn người lớn, đặc biệt khi bé chơi đùa, ngồi hoặc nằm. Đây cũng là nơi bụi bẩn và các hạt ô nhiễm lắng đọng nhiều nhất, dẫn đến việc trẻ hít thở nhiều chất ô nhiễm hơn.

Hậu quả của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe trẻ em

Bạn có biết rằng việc tiếp xúc với không khí ô nhiễm không chỉ ảnh hưởng ngay lập tức mà còn để lại những hậu quả lâu dài cho sức khỏe của trẻ? Dưới đây là một số tác động nguy hiểm mà không khí ô nhiễm có thể gây ra đối với trẻ nhỏ:

Ảnh hưởng đến hệ hô hấp:
- Hệ hô hấp của trẻ em rất nhạy cảm với bụi mịn PM2.5, một loại hạt bụi siêu nhỏ có thể đi sâu vào phổi và gây viêm nhiễm. Ô nhiễm không khí có thể gây nhiễm trùng đường hô hấp và các bệnh như viêm phổi, viêm phế quản, và làm trầm trọng hơn các triệu chứng của bệnh hen suyễn. Hiện nay Hà Nội là một trong những địa phương có mức PM cao nhất thế giới thường xuyên trên 150 AQI gây nhiều nguy hiểm.
- Khi trẻ thường xuyên tiếp xúc với không khí ô nhiễm, nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp sẽ tăng lên, và đôi khi, những vấn đề này có thể kéo dài suốt đời.
Ảnh hưởng đến hệ thần kinh và sự phát triển nhận thức:
- Những chất ô nhiễm như chì, các hợp chất hydrocarbon thơm đa vòng (PAH), khi đi vào cơ thể có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ của trẻ. Các nghiên cứu chỉ ra rằng việc tiếp xúc lâu dài với ô nhiễm không khí có thể làm suy giảm khả năng tập trung, khả năng ghi nhớ và khả năng kiểm soát cảm xúc của trẻ.
- Không chỉ vậy, các nghiên cứu gần đây còn cho thấy trẻ em tiếp xúc nhiều với không khí ô nhiễm có nguy cơ cao bị lo âu và trầm cảm.
Nguy cơ mắc bệnh mãn tính trong tương lai:
- Các bé tiếp xúc với không khí ô nhiễm từ khi nhỏ sẽ có nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như tim mạch, đột quỵ, và ung thư phổi cao hơn khi trưởng thành.
- Những ảnh hưởng này là minh chứng rõ ràng cho thấy tầm quan trọng của việc bảo vệ sức khỏe hô hấp của trẻ ngay từ khi còn nhỏ.

Ngoài ra, Hóa chất, bụi trong không khí có thể gây kích ứng da (viêm da) mắt (nhiễm trùng mắt, viêm kết mạc). Các hóa chất, bụi này có thể lan xa trong không khí hàng trăm mét và tác động xấu đến sức khỏe gia đình bạn. Trẻ em sống và sinh hoạt gần các công trường xây dựng dễ gặp phải các triệu chứng như nghẹt mũi mãn tính, viêm xoang, viêm phế quản mãn tính, hen suyễn, nhiễm trùng mắt.

Cách phòng tránh tác hại của ô nhiễm không khí cho trẻ nhỏ

Với tình trạng ô nhiễm không khí ngày càng gia tăng, đặc biệt tại các thành phố lớn như Hà Nội, việc phòng tránh tác hại cho trẻ nhỏ là điều mà các bậc cha mẹ cần chú ý hàng đầu. Nếu chỉ áp dụng 1 biện pháp thì là chưa đủ, vậy nên bạn hãy bảo vệ con bạn theo nhiều cách thức khác nhau. Dưới đây là những biện pháp cụ thể, dễ áp dụng để giúp các bé an toàn hơn trong bầu không khí ngày càng ô nhiễm.

Theo dõi chất lượng không khí mỗi ngày và điều chỉnh hoạt động của bé

Trước khi lên kế hoạch cho các hoạt động ngoài trời, bạn có thể kiểm tra chỉ số chất lượng không khí (AQI). Một số ứng dụng và trang web cung cấp thông tin này theo thời gian thực, như AirVisual hay VN-AQI. Chỉ số AQI sẽ báo cáo mức độ ô nhiễm và đưa ra khuyến nghị cho các hoạt động an toàn:

AQI 0 – 50 (Tốt): Các bé có thể thoải mái vui chơi ngoài trời.
AQI 51 – 100 (Trung bình): Phù hợp cho các hoạt động ngoài trời, nhưng với những bé có tiền sử bệnh hô hấp, phụ huynh vẫn cần theo dõi kỹ.
AQI 101 – 150 (Kém): Phụ huynh nên giảm thời gian cho bé hoạt động ngoài trời.
AQI trên 150 (Xấu đến nguy hại): Hạn chế tối đa thời gian ra ngoài của bé, đặc biệt là những hoạt động thể chất như chạy nhảy, đạp xe.

Bằng cách kiểm tra chỉ số AQI và điều chỉnh lịch trình cho bé mỗi ngày, cha mẹ sẽ giúp giảm thiểu đáng kể việc tiếp xúc với không khí độc hại.

Đeo khẩu trang phù hợp khi ra ngoài bảo vệ trẻ khỏi bụi mịn và các khí độc

Đeo khẩu trang đúng cách là một trong những biện pháp dễ áp dụng nhưng cực kỳ hiệu quả. Khẩu trang đạt chuẩn như N95 hoặc N99 sẽ lọc được từ 85 – 99% các hạt bụi mịn nguy hiểm như PM2.5 và PM10. Những lưu ý sau đây sẽ giúp các bậc phụ huynh chọn khẩu trang đúng cho trẻ:

Kích cỡ phù hợp: Đảm bảo khẩu trang vừa vặn với khuôn mặt bé, không gây khó chịu hay làm cản trở việc thở.
Dễ chịu khi sử dụng: Chọn loại khẩu trang làm từ chất liệu mềm mại, nhẹ, không làm bé bị ngứa ngáy hay khó chịu.
Dạy trẻ cách đeo khẩu trang: Hướng dẫn các bé đeo khẩu trang sao cho che kín mũi và miệng, không để hở bên dưới và nhắc nhở trẻ không nên chạm tay vào mặt ngoài của khẩu trang.

Cha mẹ nên khuyến khích trẻ đeo khẩu trang trong suốt thời gian ra ngoài, đặc biệt là khi đi qua những khu vực có nhiều xe cộ và các công trình xây dựng.

Bảo vệ trẻ khỏi ô nhiễm không khí bằng cách sử dụng máy lọc không khí trong nhà

Trong bối cảnh ô nhiễm, đảm bảo chất lượng không khí trong nhà cũng quan trọng không kém. Các loại máy lọc không khí có trang bị màng lọc HEPA là lựa chọn tối ưu để giữ cho không khí trong nhà sạch sẽ. Một số mẹo để dùng máy lọc không khí hiệu quả:

Đặt máy lọc trong phòng ngủ của bé và các không gian sinh hoạt chính: Đây là những khu vực mà bé dành nhiều thời gian nhất, nên máy lọc sẽ phát huy tối đa công dụng.
Vệ sinh màng lọc định kỳ: Các màng lọc nên được làm sạch thường xuyên để đảm bảo máy lọc hoạt động hiệu quả và bền lâu.
Đảm bảo phòng thông thoáng: Hãy mở cửa sổ khi chỉ số AQI thấp để luồng không khí tự nhiên lưu thông, giúp không gian trong nhà tươi mới hơn.

Việc trang bị máy lọc không khí giúp gia đình bạn loại bỏ bụi mịn, vi khuẩn và các chất gây dị ứng trong nhà, đặc biệt quan trọng khi nhà có trẻ nhỏ và người lớn tuổi.

Tăng cường chế độ dinh dưỡng và giữ cho trẻ khỏe mạnh

Một chế độ ăn uống lành mạnh không chỉ giúp bé phát triển tốt mà còn giúp tăng cường sức đề kháng trước tác động của không khí ô nhiễm. Các vitamin và khoáng chất rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe hô hấp của bé:

Vitamin C: Có nhiều trong cam, bưởi, chanh, giúp nâng cao hệ miễn dịch và giảm viêm nhiễm đường hô hấp.
Vitamin D: Hỗ trợ miễn dịch và sức khỏe xương khớp, có thể bổ sung từ ánh nắng mặt trời (buổi sáng sớm) và các loại thực phẩm như trứng, cá.
Các loại rau xanh và trái cây: Cải xoăn, bông cải xanh, táo… chứa chất chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp bảo vệ tế bào khỏi các tác nhân gây hại từ môi trường.

Ngoài chế độ ăn, hãy khuyến khích các bé tập thể dục nhẹ nhàng ở những không gian thoáng mát để cải thiện chức năng phổi. Thói quen này giúp bé có sức khỏe tốt hơn và tăng cường sức đề kháng tự nhiên.

Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường xung quanh

Việc giữ vệ sinh cho trẻ và môi trường sống cũng là cách quan trọng giúp giảm tác hại của ô nhiễm không khí. Các phụ huynh có thể thực hiện những biện pháp đơn giản sau:

Rửa tay, rửa mặt sau khi ra ngoài: Việc này giúp loại bỏ bụi bẩn và các chất gây dị ứng bám vào da bé.
Sử dụng nước muối sinh lý để vệ sinh mũi: Nhỏ hoặc rửa mũi bằng nước muối sinh lý sẽ giúp loại bỏ bụi bẩn và các chất ô nhiễm trong đường hô hấp, hạn chế tình trạng viêm nhiễm và khó thở.
Lau dọn nhà cửa thường xuyên: Đảm bảo nhà cửa luôn sạch sẽ, đặc biệt là các vật dụng như chăn, ga, gối, sofa… nơi có thể tích tụ nhiều bụi và vi khuẩn.

Phòng khám Y khoa Gia đình

Để biết thêm thông tin chi tiết, đặt lịch khám..., vui lòng liên hệ FMP theo các kênh dưới:

☎️ 024 3843 0748- 117/119 (24/7)

✉️hanoi@vietnammedicalpractice.com

🏥298 i Kim Mã, Ba Đình, Hanoi