Lạm Dụng Kháng Sinh Khi Trẻ Mắc Cảm Lạnh: Nguy Cơ Và Giải Pháp

Câu Chuyện Điển Hình

Gần đây, một bé trai 2 tuổi được mẹ đưa đến phòng khám với triệu chứng nhiễm trùng đường hô hấp. Người mẹ chia sẻ rằng từ khi bé bắt đầu đi nhà trẻ vào mùa thu, bé liên tục bị ốm. Mỗi lần đi khám, bé đều được kê đơn kháng sinh.

Trung bình, trong sáu tháng qua, bé đã sử dụng kháng sinh khoảng hai lần mỗi tháng. Dù lo lắng về việc dùng kháng sinh quá nhiều, nhưng vì tin tưởng bác sĩ, mẹ bé vẫn tuân theo chỉ định.

Sau khi thăm khám, bác sĩ kết luận bé chỉ bị cảm lạnh thông thường và không cần sử dụng kháng sinh.

Thực Trạng Lạm Dụng Kháng Sinh Tại Việt Nam

Việt Nam có tỷ lệ sử dụng kháng sinh rất cao. Một nghiên cứu vào năm 1999 tại huyện Ba Vì, Hà Nội cho thấy 75% trẻ nhỏ đã dùng kháng sinh trong tháng trước đó, phần lớn do cha mẹ tự mua thuốc tại hiệu thuốc mà không có chỉ định từ bác sĩ.

Theo thống kê, trẻ mẫu giáo có thể bị 6–10 lần nhiễm trùng đường hô hấp mỗi năm, đặc biệt phổ biến trong mùa lạnh. Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp này do virus gây ra và không cần sử dụng kháng sinh. Dù vậy, kháng sinh vẫn thường xuyên được kê đơn, mặc dù chúng không có tác dụng với virus.

Hậu Quả Của Việc Lạm Dụng Kháng Sinh

Lạm dụng kháng sinh không chỉ không giúp chữa bệnh mà còn gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng:

Ảnh hưởng hệ tiêu hóa: Kháng sinh tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi trong ruột, dẫn đến tiêu chảy và rối loạn tiêu hóa.
Tăng nguy cơ kháng thuốc: Vi khuẩn có thể biến đổi để chống lại thuốc, làm giảm hiệu quả điều trị trong tương lai.
Gây tác dụng phụ nguy hiểm: Một số loại kháng sinh có thể gây dị ứng, phản ứng sốc phản vệ.

Vậy tại sao kháng sinh vẫn bị lạm dụng?

Thiếu xét nghiệm chẩn đoán: Thay vì kiểm tra kỹ lưỡng, bác sĩ kê kháng sinh để “đề phòng” nhiễm trùng nặng.
Quan niệm sai lầm: Nhiều người nghĩ rằng bất kỳ bệnh nhiễm trùng nào cũng cần kháng sinh.
Tâm lý phụ huynh: Nhiều cha mẹ mong muốn bác sĩ kê thuốc mạnh, thậm chí không hài lòng khi không được kê kháng sinh.

Giải Pháp Hạn Chế Kháng Sinh Không Cần Thiết

Việc lạm dụng kháng sinh có thể được kiểm soát bằng các biện pháp sau:

Từ Góc Độ Y Tế

Chỉ kê đơn khi thực sự cần thiết, tuân theo hướng dẫn y khoa quốc tế.
Ứng dụng xét nghiệm chẩn đoán như công thức máu, CRP để phân biệt nhiễm khuẩn và nhiễm virus.
Tuyên truyền nâng cao nhận thức cho nhân viên y tế và dược sĩ về việc sử dụng kháng sinh hợp lý.

Vai Trò Của Cha Mẹ

Lựa chọn cơ sở y tế uy tín, nơi có thể chẩn đoán chính xác bệnh của trẻ.
Không tự ý mua kháng sinh, đặc biệt là khi không có đơn thuốc.
Hỏi rõ bác sĩ về chẩn đoán và phương pháp điều trị, tránh tâm lý muốn dùng kháng sinh bằng mọi giá.
Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống, giúp giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh.

Lời Kết

Kháng sinh là một tài nguyên quý giá, giúp cứu sống hàng triệu người mỗi năm. Tuy nhiên, nếu sử dụng bừa bãi, chúng sẽ mất dần hiệu quả, đẩy chúng ta vào nguy cơ không còn thuốc chữa trị cho những bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng.

Vì vậy, hãy cùng nhau nâng cao ý thức, sử dụng kháng sinh đúng cách để bảo vệ sức khỏe cho chính mình và thế hệ tương lai.

Dr. Mattias Larsson là bác sĩ nhi khoa tại Family Medical Practice và là phó giáo sư tại Viện Karolinska. Ông có nhiều kinh nghiệm nghiên cứu về các bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là kháng kháng sinh và nhiễm trùng bệnh viện, cũng như HIV, với nhiều bài báo được xuất bản trên các tạp chí khoa học và phương tiện truyền thông chính thống. Ông từng làm việc với Đơn vị Nghiên cứu Lâm sàng Đại học Oxford, USAID, Quỹ Clinton và Bộ Y tế Việt Nam. Ông thành thạo tiếng Anh, Thụy Điển, Việt Nam, Đức và một chút tiếng Tây Ban Nha.

Family Medical Practice Hà Nội

Địa chỉ: 298I P. Kim Mã, Kim Mã, Ba Đình, Hà Nội.
Đặt lịch khám: (024) 3843 0784
Liên hệ qua Whatsapp, Viber, Zalo: +84.944.43.1919
Email: hanoi@vietnammedicalpractice.com