Sốt ở Trẻ Em: Nguyên Nhân và Cách Hạ Sốt Tại Nhà

Sốt ở trẻ em có ý nghĩa gì?

Sốt không phải bệnh mà là một phần phản ứng tự nhiên của cơ thể đối với nhiều bệnh tật, phổ biến nhất là các bệnh liên quan đến nhiễm trùng. Bình thường, nhiệt độ cơ thể của trẻ sẽ dao động trong khoảng từ 36.5 – 37.5 độ C. Khi trẻ bị sốt, nhiệt độ cơ thể của trẻ sẽ tăng lên trên 38 độ C.

Để duy trì thân nhiệt ở mức bình thường, các cơ quan não, da, cơ và mạch máu sẽ giúp điều chỉnh nhiệt độ bằng cách:

Điều chỉnh lượng mồ hôi tiết qua da;
Di chuyển khoảng cách giữa mạch máu với bề mặt da;
Điều chỉnh lượng nước trong cơ thể;
Điều chỉnh nhiệt độ không gian phòng hoăc lựa chọn một môi trường khác có nhiệt độ dễ chịu hơn;

Lưu ý, nhiệt độ cơ thể của trẻ sẽ có sự thay đổi tùy theo các thời điểm khác nhau trong ngày: thân nhiệt thấp hơn một chút vào buổi sáng và cao hơn một chút vào buổi tối, thân nhiệt tăng lên khi trẻ chạy nhảy, chơi đùa, tập thể dục. Đây là phản ứng sinh lý bình thường của trẻ và đây không phải sốt.

Các nguyên nhân gây sốt ở trẻ em

Nhiều nghiên cứu cho thấy, khi trẻ bị sốt, các cơ quan điều chỉnh nhiệt độ vẫn sẽ hoạt động tích cực để kiểm soát nhiệt độ nhưng lúc này, chúng tạm thời đặt lại bộ điều nhiệt ở mức nhiệt độ cao hơn vì một số nguyên nhân sau:

Cytokine và chất trung gian được cơ thể sản sinh ra để chống lại sự xâm nhập của các tác nhân gây bệnh.
Cơ thể tạo ra nhiều đại thực bào hơn để chống chọi lại các tác nhân xâm nhập vào cơ thể.
Cơ thể tạo ra kháng thể tự nhiên để chống lại nhiễm trùng và ngăn chặn sự xâm nhập của chúng ở những lần tiếp theo.
Một số loại vi khuẩn được bao bọc trong một lớp màng, khi lớp màng này vỡ ra, các chất bên trong xâm nhập vào cơ thể gây độc cho cơ thể.

Một số yếu tố làm tăng thân nhiệt khiến trẻ bị sốt, bao gồm:

Nhiễm trùng: Khi bị nhiễm trùng, có thể sẽ kích thích các cơ chế bảo vệ tự nhiên bằng cách tăng nhiệt độ cơ thể, sốt.
Mặc quần áo quá chật hoặc quá dày: Tình trạng này thường gặp ở trẻ sơ sinh vì trẻ vẫn chưa thể tự điều chỉnh thân nhiệt tốt như trẻ lớn. Do đó, cha mẹ cần chú ý cho trẻ mặc quần áo thoáng mát, có khả năng thấm hút mồ hôi tốt, tránh cho bé mặc quá kín, gây cảm giác bí bách. Khi phát hiện trẻ sơ sinh bị sốt, cha mẹ cần đưa bé đến bệnh viện để được kiểm tra.
Tiêm vacxin: Một số trẻ có thể bị sốt nhẹ sau khi tiêm vacxin. Tuy nhiên, nếu trẻ sốt cao trên 38.5 độ C và không có dấu hiệu hạ nhiệt sau khi đã được uống thuốc hạ sốt, trẻ cần được đưa đến cơ sở y tế gần nhất.
Trẻ mọc răng: Thông thường, trẻ sẽ bị sốt nhẹ khi mọc răng. Lúc này, thân nhiệt của trẻ dao động trong khoảng 38 – 38.5 độ C.
Mắc các bệnh truyền nhiễm do virus gây ra: cảm lạnh, cảm cúm,…
Tác dụng phụ của một số loại thuốc.
Trẻ mới được truyền máu…

Triệu chứng sốt ở trẻ nhỏ

Bên cạnh sự tăng lên về nhiệt độ, trẻ bị sốt có thể có một số triệu chứng đi kèm sau:

Mệt mỏi, không muốn chơi đùa;
Da nhợt nhạt, thiếu sức sống;
Biếng ăn;
Dễ cáu kỉnh, dễ khóc;
Đau nhức đầu, đau nhức toàn thân; đặc biệt về chiều và đêm
Nôn mửa, kèm đi ngoài nhiều lần;
Khát nước;
Xuất hiện co giật (biểu hiện này thường xuất hiện khi trẻ bị sốt cao co giật), ...

Ngoài ra trẻ em có thể gặp phải nhiều triệu chứng khác nhau khi bị sốt, trong đó có tình trạng sốt kèm theo đi ngoài. Sốt thường xảy ra vào chiều và đêm, và có thể đi kèm với việc trẻ đi ngoài nhiều lần. Một số trẻ có thể bị sốt co giật, đây là một tình trạng đáng lo ngại. Ngoài ra, sốt phát ban cũng là một dấu hiệu cần được theo dõi, vì có thể gây ra những nguy hiểm nhất định cho sức khỏe của trẻ. Việc nhận diện và xử lý kịp thời các triệu chứng này rất quan trọng để đảm bảo an toàn và sức khỏe cho trẻ.

Phân loại sốt theo nhiệt độ của trẻ

Thân nhiệt được kiểm soát và duy trì bởi vùng hạ đồi của não, vì vậy thân nhiệt ít khi thay đổi trong ngày. Nhiệt độ cơ thể bình thường của trẻ em rơi vào khoảng: 36 – 37.4 độ C.

Sốt được định nghĩa là khi nhiệt độ cơ thể tăng trên mức thân nhiệt bình thường. Phân loại sốt theo nhiệt độ:

Sốt nhẹ: Thân nhiệt trong khoảng 37.5 – 38 độ C
Sốt vừa: Thân nhiệt của trẻ > 38 – 39 độ C
Sốt cao: Thân nhiệt của trẻ > 39 – 40 độ C
Sốt rất cao: Thân nhiệt của trẻ > 40 độ C

Có thể đo thân nhiệt trẻ tại các vị trí như: Tai, trán, miệng, nách, hậu môn. Chênh lệch nhiệt độ giữa các vị trí: Nhiệt độ ở nách thấp hơn nhiệt độ ở miệng và hậu môn khoảng 0.3 - 0.5 độ C. Vì vậy, khi nhiệt độ cơ thể trẻ đo ở nách > 37.2 độ C thì được xem là sốt.

Hướng dẫn cách hạ sốt cho trẻ nhanh tại nhà

Khi trẻ bị sốt, bố mẹ có thể hạ sốt cho trẻ nhanh chóng tại nhà bằng các cách sau:

Bù nước cho trẻ

Sốt khiến thân nhiệt của trẻ tăng cao dẫn đến mất nước, do đó, bố mẹ nên cho trẻ uống nhiều nước, đảm bảo cơ thể trẻ được cung cấp đủ nước. Ngoài ra, bố mẹ có thể tham khảo ý kiến bác sĩ về một số sản phẩm bù nước, bù điện giải bằng đường uống như oresol, hydrite để giúp bé hạ sốt hiệu quả hơn.

Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi, mẹ nên cho trẻ bú nhiều hơn để bù nước cho trẻ, đồng thời cung cấp các dưỡng chất cần thiết cho trẻ.

Mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát cho trẻ

Sốt có thể khiến trẻ cảm thấy lạnh nhưng việc cho trẻ mặc quần áo quá dày, quá kín sẽ khiến thân nhiệt của trẻ tăng cao hơn. Do đó, bố mẹ nên cho trẻ mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, có khả năng thấm hút tốt để có thể tỏa bớt nhiệt và giúp trẻ hạ sốt nhanh chóng.

Để trẻ nghỉ ngơi

Giúp trẻ có nhiều thời gian để nghỉ ngơi là cách hạ sốt cho trẻ nhanh và đơn giản nhất. Khi bị sốt, đa số trẻ sẽ thấy mệt mỏi, đau nhức. Lúc này, trẻ nên được nghỉ ngơi nhiều hơn cho đến khi cơn sốt được giảm nhẹ, thân nhiệt ổn định ở mức bình thường trong 48 giờ.

Có một câu hỏi cha mẹ cần lưu ý: Trẻ sốt có nên bật điều hòa không? Cha mẹ vẫn có thể bật điều hòa nhưng không quá lạnh tránh trường hợp bị thấm mồ hôi ngược gây cảm lạnh cho bé

Lau người cho trẻ bằng nước ấm

Một trong những cách hạ sốt cho trẻ tại nhà là lau người cho trẻ bằng nước ấm. Bằng cách này, thân nhiệt của trẻ không chỉ được hạ xuống mà còn giúp trẻ cảm thấy thoải mái, dễ chịu hơn. Cách này có thể áp dụng trong các trường hợp trẻ sốt nhẹ

Việc dùng khăn mềm và nước ấm lau khắp người trẻ sẽ giúp làm giãn mạch máu, giúp máu lưu thông tốt hơn và làm mát cơ thể. Khi dùng khăn ấm để lau người cho trẻ, bố mẹ nên chú ý tập trung làm mát vùng trán, thái dương, nách và bẹn của trẻ. Hơn nữa, quá trình lau mát người cho trẻ cần thực hiện liên tục trong khoảng 15 – 20 phút cho đến khi nhiệt độ cơ thể của trẻ hạ xuống mức bình thường, 37 độ C.

Bổ sung vitamin C

Bên cạnh chế độ dinh dưỡng đầy đủ, khoa học, bố mẹ nên bổ sung thêm vitamin C cho trẻ để hỗ trợ sức đề kháng và hệ miễn dịch chống lại các tác nhân gây bệnh, giúp trẻ nhanh khỏi bệnh hơn.

Bố mẹ có thể thêm các loại thực phẩm, trái cây chứa nhiều vitamin C như cam, bưởi, quýt vào khẩu phần ăn của trẻ để giúp trẻ hạ sốt hiệu quả hơn.

Cho trẻ uống thuốc hạ sốt

Giảm thân nhiệt của trẻ bằng thuốc hạ sốt là phương pháp được nhiều bố mẹ lựa chọn. Tùy vào độ tuổi, cân nặng, tình trạng sức khỏe, nguyên nhân gây sốt ở trẻ, bác sĩ sẽ chỉ định loại thuốc với liều lượng phù hợp. Do đó, bố mẹ lưu ý không được tự ý cho trẻ hạ sốt nếu không có sự đồng ý của bác sĩ.

Thông thường, paracetamol và ibuprofen là hai loại thuốc được sử dụng để giảm đau, hạ sốt cho trẻ. Trong đó:

Paracetamol: Trẻ bị sốt cao, bố mẹ có thể cho trẻ uống Paracetamol 10-15mg/kg/lần, mỗi lần dùng cách nhau khoảng 4 – 6 giờ. Lưu ý, không được cho trẻ uống paracetamol quá 5 lần 1 ngày, không được tự ý dùng paracetamol để hạ sốt cho trẻ dưới 2 tháng tuổi.
Ibuprofen: Mỗi lần dùng cách nhau khoảng 6 giờ. Không được tự ý dùng ibuprofen để hạ sốt cho trẻ dưới 3 tháng tuổi hoặc có cân nặng dưới 5kg. Lưu ý không dùng ibuprofen cho trẻ mắc bệnh hen suyễn hoặc nghi ngờ trẻ bị sốt xuất huyết

Những điều cần lưu ý khi chăm sóc trẻ em tại nhà

Trong quá trình chăm sóc trẻ bị sốt tại nhà, bố mẹ nên lưu ý tránh mắc phải các sai lầm sau:

Hạ sốt cho trẻ bằng cách chườm lạnh: Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bố mẹ không nên chườm lạnh để hạ sốt cho trẻ vì cách này sẽ khiến lỗ chân lông bị co lại, thân nhiệt không thể thoát ra ngoài. Hơn nữa, chườm lạnh có thể khiến trẻ bị bỏng lạnh và suy hô hấp.
Ủ ấm cho trẻ khi sốt cao: Sốt cao sẽ gây ra tình trạng run, chân tay lạnh ngắt và lúc này trẻ sẽ cảm thấy lạnh. Nếu lúc này bố mẹ đắp chăn và ủ ấm cho trẻ sẽ vô tình đưa trẻ vào tình trạng cực kỳ nguy hiểm, có thể khiến trẻ sốt cao co giật, da tím tái bởi cảm giác rét run này xảy ra do hiện tượng co mạch ngoại vi và thân nhiệt bên trong của trẻ vẫn đang ở mức độ rất cao, có thể trên 40 độ C.
Không đo và theo dõi nhiệt độ của trẻ: Nhiều bố mẹ chỉ kiểm tra nhiệt độ của trẻ bằng cách dùng tay áp lên trán và bắt đầu thực hiện các cách hạ sống thông thường hoặc cho trẻ uống thuốc hạ sốt ngay khi thấy bé ấm, nóng hơn bình thường. Tuy nhiên, điều này có thể gây nguy hiểm cho trẻ với các tác dụng phụ của thuốc, bố mẹ không có biện pháp xử lý phù hợp và kịp thời khi trẻ sốt cao.
Kết hợp các loại thuốc hạ sốt với nhau: Trẻ sốt cao khiến bố mẹ lo lắng và mong muốn hạ sốt cho trẻ nhanh nhất có thể nhưng khi thân nhiệt của trẻ hạ xuống quá nhanh, trẻ có thể phải đối mặt với nhiều nguy hiểm.
Dùng Aspirin hoặc các loại thuốc có thành phần chứa aspirin để hạ sốt cho trẻ: Những loại thuốc này có thể gây đau dạ dày, xuất huyết ruột và hội chứng Reye.

Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện

Cần đưa trẻ đi khám ngay khi trẻ có các dấu hiệu như:

Trẻ < 3 tháng tuổi sốt 38 độ C kể cả khi biểu hiện của trẻ vẫn tốt.
Trẻ > 3 tháng tuổi sốt 38 độ C) hơn 3 ngày hoặc trẻ sốt 38 độ C kèm theo vẻ ngoài của trẻ không tốt (trẻ bứt rứt, không chịu bú...)
Trẻ 3 – 36 tháng sốt 38-39 độ C
Trẻ sốt trên 36 tháng sốt 40 độ C
Trẻ sốt cao co giật.
Trẻ sốt tái đi tái lại
Trẻ có bệnh nền: bệnh tim mạch, bệnh ung thư, bệnh lupus, bệnh hồng cầu liềm...
Trẻ em bị sốt kèm theo phát ban da.
Trẻ sốt kèm đi ngoài nhiều lần
Trẻ sốt về chiều và đêm cao

Để trẻ khỏe mạnh, phát triển tốt cần có một chế độ dinh dưỡng đảm bảo về số lượng và cân đối chất lượng. Nếu trẻ không được cung cấp các chất dinh dưỡng đầy đủ và cân đối sẽ dẫn đến những bệnh thừa hoặc thiếu chất dinh dưỡng ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển toàn diện của trẻ cả về thể chất, tâm thần và vận động.

Trẻ ăn không đúng cách có nguy cơ thiếu các vi khoáng chất gây ra tình trạng biếng ăn, chậm lớn, kém hấp thu,... Nếu nhận thấy các dấu hiệu kể trên, cha mẹ nên bổ sung cho trẻ các sản phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ. Đồng thời các vitamin thiết yếu này còn hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng.

Phòng khám Gia Đình- Phòng khám 24/7 quận Ba Đình, Hà Nội

Để biết thêm thông tin chi tiết, đặt lịch khám..., vui lòng liên hệ FMP theo các kênh dưới:

☎️ 024 3843 0748- 117/119 (24/7)

✉️hanoi@vietnammedicalpractice.com

🏥298 i Kim Mã, Ba Đình, Hanoi